Μελιδώνης

Επώνυμο οικογένειας (αδελφών) αγωνιστών του 1821, από το Μελιδόνι Μυλοποτάμου της Κρήτης. 1. Αντώνιος ή Δάνδολος. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και χρησιμοποιήθηκε ως απεσταλμένος της στις υπόδουλες ελληνικές περιοχές. Με την έναρξη της Επανάστασης, συγκέντρωσε χιλιάδες αγωνιστών στο όρος Ανιφί-Νταγ της Μικράς Ασίας και μετέβη στη Σμύρνη, με σκοπό να συνεννοηθεί με τους εκεί Φιλικούς για τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για την ευόδωση του Αγώνα. Η σύλληψη και η φυλάκιση ορισμένων φιλικών της Σμύρνης τον ανάγκασε να επιστρέψει στο Ανιφί-Νταγ και να οδηγήσει το σώμα του στα παράλια της Ιωνίας, επειδή φοβόταν για την τύχη των Ελλήνων που ζούσαν σε αυτήν. Για να αποφύγει τα τουρκικά στρατεύματα, κατέληξε στην ακτή που βρίσκεται απέναντι στη Σάμο και αποβιβάστηκε στο νησί με δύναμη 800 ανδρών, συμμετέχοντας σε μάχες εναντίον των Τούρκων (Οκτώβριος 1821). Στη συνέχεια έφυγε από τη Σάμο και μαζί με πολλούς αγωνιστές, κυρίως Κρητικούς, επέστρεψε στην πατρίδα του και έλαβε μέρος σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις. Διαφώνησε, όμως, με τον οπλαρχηγό Ρούσο Βουρδουμπά και ο τελευτάιος, που είχε φήμη οξύθυμου αγωνιστή, σκότωσε τελικά τον Μ. στο χωριό Μοναστηράκι, όπου και τον έθαψαν. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή διάλυσης του στρατοπέδου της επαρχίας Αμαριού από τους Τούρκους. Ο Μ. υμνήθηκε όχι μόνο από την ελληνική δημοτική μούσα αλλά και από ξένους ποιητές όσο λίγοι ήρωες της Επανάστασης («Κλαίει το Μυλοπόταμο, κλαίει και το Αμάρι, / το Μελιδόνι σύθρηνο και φωνοκλήσι βγάνει»). 2. Αντρίκος. Συμμετείχε στην Επανάσταση ως οπλαρχηγός και πέθανε από τα τραύματά του το 1824. 3. Γεώργιος. Σε νεαρή ηλικία πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διακρίθηκε ως πρακτικός γιατρός και με ιδιότητα αυτή προσελήφθη στα ανάκτορα του σουλτάνου Μαχμούτ ως γιατρός της μητέρας του. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη, και τον Φεβρουάριο του 1821 πήγε στη Βλαχία για να συναντήσει τον Αλ. Υψηλάντη, ο οποίος είχε εγκαταλείψει τη Ρωσία. Μετά την καταστολή του κινήματος στις Ηγεμονίες πήγε στην Ύδρα και μετά στην Πελοπόννησο, όπου προσελήφθη ως γραμματέας του Δ. Υψηλάντη. Στα τέλη του 1821, ταξίδεψε στην Κρήτη μαζί με τον αρμοστή Μιχαήλ Αφεντούλη και σώμα Κρητικών, συμμετέχοντας σε πολλές μάχες. Όταν τελείωσε η Επανάσταση εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1866. 4. Ηλίας. Συμμετείχε στους αγώνες της Σάμου και της Κρήτης ως οπλαρχηγός. Τον Απρίλιο του 1824 πήγε στην Πελοπόννησο και αγωνίστηκε κατά του Ιμπραήμ πασά. Σκοτώθηκε το 1825 από έκρηξη που έγινε στο πλοίο του Α. Κριεζή, με τον οποίο μετέφεραν αιχμάλωτους Αιγύπτιους στρατιώτες. 5. Νικόλαος. Ως οπλαρχηγός πολέμησε στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο. Σκοτώθηκε σε μάχη στην επαρχία Μιραμπέλου το 1827. 6. Χαράλαμπος. Συμμετείχε σε επιχειρήσεις στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο. Μετά το τέλος της Επανάστασης εγκαταστάθηκε στην Πελοπόννησο, όπου και πέθανε.